آیین نامه صدور انهيئت وزيران در جلسه مورخ 9/11/1390 بنا به پيشنهاد وزارت کشور و به استناد اصل يکصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران آييننامه صدور انواع گواهينامههاي رانندگي را به شرح زير تصويب نمود. هيأت وزيران در جلسه 20/۶/1398 به پيشنهاد شماره ۷۱۱۷۸ مورخ 30/۴/1397 وزارت کشور و به استناد اصل يکصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران اصلاح آيين نامه صدور انواع گواهينامه هاي رانندگي را تصويب کرد.
آیین نامه صدور انواع گواهینامه های رانندگی مصوب 09/11/1390 با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1 ـ هر كس بخواهد با هر نوع وسيله نقليه موتوري زميني رانندگي نمايد بايد گواهينامه رانندگي متناسب با آن وسيله را دارا باشد.
تبصره ـ گواهينامه رانندگي براي انواع وسايل نقليه موتوري و غيرموتوري زميني حسب شرايط بر اساس تشخيص و اعلام راهنمايي و رانندگي صادر مي شود.
ماده 2 ـ انواع گواهينامه هاي رانندگي با شرايط زير توسط راهنمايي و رانندگي صادر مي شود:
الف ـ شرايط شركت در آزمايش ها و صدور گواهينامه موتورسيكلت (براي رانندگي با موتورسيكلت هاي با حجم موتور تا دويست سيسي):
1 ـ داشتن حداقل هجده سال تمام.
2 ـ ارايه گواهي سلامت جسمي و رواني از مراجع صلاحيتدار پزشكي.
3 ـ ارايه گواهي طي دوره هاي آموزش نظري و عملي از آموزشگاهها يا مراكز مجاز آموزش رانندگي.
4 ـ قبول شدن در آزمونهاي تئوري آيين نامه و مهارت عملي رانندگي با موتورسيكلت دويست سيسي.
ب ـ شرايط شركت در آزمايش ها و صدور گواهينامه پايه سوم (براي رانندگي با وسايل نقليه موتوري با حداكثر مجموع وزن و ظرفيت بار 5 /3 تن يا حمل حداكثر نه نفر سرنشين با احتساب راننده):
1 ـ داشتن حداقل هجده سال تمام.
2 ـ ارايه گواهي سلامت جسمي و رواني از مراجع صلاحيتدار پزشكي.
3 ـ ارايه گواهي طي دوره هاي آموزش كاربري با وسيله نقليه مورد تقاضا از آموزشگاهها يا مراكز مجاز آموزش رانندگي.
4 ـ قبول شدن در آزمونهاي نظري آيين نامه و مهارت عملي رانندگي با وسيله نقليه مربوط.
تبصره ـ در گواهينامههاي ويژه، نوع وسيله نقليهاي كه دارنده ميتواند با آن كار و رانندگي نمايد قيد ميشود.
ماده 3 ـ مدت اعتبار انواع گواهينامه رانندگي ده سال است و پس از پايان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمي و رواني، براي دوره هاي ده ساله تجديد مي شود. افرادي كه سن آنها بيش از هفتاد سال تمام باشد، مكلفند هر پنج سال يك بار جهت احراز سلامت جسمي و رواني و در صورت لزوم، تعويض گواهينامه متناسب با شرايط جسمي و رواني خود به راهنمايي و رانندگي مراجعه نمايند.
ماده 4 ـ دارندگان گواهينامه هاي رانندگي موتورسيكلت و پايه سوم در اولين مرحله صدور در سال اول مكلف به رعايت محدوديتها و شرايط ويژه اي مي باشند كه در صورت رعايت آنها و رعايت مقررات اين آيين نامه گواهينامه رانندگي آنان تا سقف مندرج در ماده (3) معتبر خواهد بود.
تبصره ـ شرايط و ضوابط مربوط به محدوديتهاي رانندگي در سال اول صدور گواهينامه هاي موتورسيكلت و پايه سوم به موجب دستورالعملي خواهد بود كه ظرف سه ماه پس از ابلاغ اين آيين نامه، توسط نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران تهيه و به تأييد وزير كشور خواهد رسيد.
ماده 5 ـ راهنمايي و رانندگي مي تواند در صورت لزوم، آزمايش مجدد مقررات راهنمايي و رانندگي و مهارت عملي را پيش از صدور گواهينامه از درخواست كنندگان به عمل آورد.
ماده 6 ـ مراجع انجام معاينات پزشكي و همچنين ضوابط احراز سلامت جسمي و رواني درخواست كنندكان و هرگونه تغيير در آن به پيشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي توسط كارگروهي متشكل از نمايندگان وزارتخانه هاي كشور، راه و شهرسازي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و راهنمايي و رانندگي تعيين مي شود.
ماده 7 ـ آزمون آيين نامه و مقررات راهنمايي و رانندگي به صورت نوشتاري يا رايانه اي انجام مي گيرد. در موارد خاص، راهنمايي و رانندگي مي تواند آزمونهاي نظري را به صورت شنيداري انجام دهد.
ماده 8 ـ مكان آزمون ها و نوع وسيله نقليه براي احراز مهارت عملي رانندگي كه متناسب با نوع گواهينامه رانندگي درخواستي متقاضيان است توسط راهنمايي و رانندگي تعيين مي شود.
ماده 9ـ گواهينامه مجاز براي رانندگي با وسايل نقليه خاص بايد با توجه به اتاق و شاسي وسيله نقليه و متناسب با نوع گواهينامه مربوط در جدول انواع گواهينامهها موضوع ماده (13) اين آيين نامه، باشد.
ماده 10 ـ دارنده گواهينامه موتورسيكلت پس از سه سال از اخذ گواهينامه و رسيدن به سن بيست و سه سال تمام مي تواند با موتورسيكلت هاي با حجم موتور بيش از دويست سي سي نيز رانندگي نمايند.
تبصره 1– نحوه استفاده از موتورسيكلت هاي با حجم موتور بيش از دويست سي سي در امور عملياتي و مأموريتي توسط كاركنان پايور و پيماني نيروهاي مسلح مطابق ضوابطي است كه توسط نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران ابلاغ مي شود.
ماده 11ـ دارندگان گواهينامه هر پايه به استثناي گواهينامه هاي ويژه و موتورسيكلت ميتوانند با هر نوع وسايل نقليه در نظر گرفته شده براي پايه قبل، رانندگي نمايند .
تبصره– رانندگي دارندگان گواهينامه پايه سوم با وسايل نقليه سواري در حوزه حمل و نقل عمومي در صورت سپري شدن دو سال از اخذ گواهينامه رانندگي پايه سوم و داشتن حداقل سن (23) سال تمام بلامانع است.
ماده 12 ـ براي رانندگي با وسايل نقليه داراي جرثقيل، دارا بودن گواهينامه متناسب با نوع و كاربري وسيله نقليه در جدول انواع گواهينامه ها موضوع ماده (13) اين آيين نامه، الزامي است.
ماده 13 ـ گواهينامه هايي كه بر اساس مقررات قبلي صادر شده اند به شرح و مطابق جدول زير معادل سازي مي شوند:
1 ـ الف ـ پايه يك گروه « پ» و « ت» معادل پايه يكم
2 ـ پايه دوم و (ب ـ 2) معادل پايه دوم
3 ـ (ب ـ 1) معادل پايه سوم
4 ـ موتورسيكلت با رعايت ماده (10) اين آيين نامه، معادل موتورسيكلت
جدول طبقه بندي انواع گواهينامه هاي رانندگی
| رديف | نوع و يا پايه | وسايل نقليه مجاز براي رانندگي | گواهينامه پيش نياز | شرط سنی |
| 1 | موتور سيکلت | انواع موتور سيکلت | – | 18 سال تمام |
| 2 | پايه سوم | وسايل نقليه موتوري با حداکثر مجموع وزن و ظرفيت بار 3/5 تن و يا براي حمل حداکثر 9 نفر سرنشين با احتساب راننده | – | 18 سال تمام |
| 3 | پايه دوم | وسايل نقليه موتوري با حداکثر مجموع وزن و ظرفيت بار 6 تن و يا براي حمل حداکثر 26 نفر سرنشين با احتساب راننده | پايه سوم | 23 سال تمام |
| 4 | پايه يکم | وسايل نقليه موتوري با حداکثر مجموع وزن و ظرفيت بار بيش از 6 تن و يا براي حمل بيش از 26 نفر سرنشين | پايه دوم | 25 سال تمام |
| 5 | ويژه | انواع وسيله نقليه عمراني، صنعتي، کشاورزي و کارگاهي | – | 20 سال تمام |
ماده 14 ـ وضعيت ظاهري درخواست كننده گواهينامه، از جهت وجود نقص عضو، با گواهي سلامت جسمي و رواني صادر شده از مراكز مجاز پزشكي به وسيله افسران كارشناس راهنمايي و رانندگي تطبيق داده مي شود و در صورت وجود مغايرت، موضوع به كميسيون پزشكي نيروي انتظامي ارجاع مي شود.
ماده 15 ـ درخواست كننده هر نوع گواهينامه رانندگي بايد مداركي را كه از طرف راهنمايي و رانندگي اعلام مي شود به مراجع آگهي شده ارايه نمايد.
ماده 16 ـ مندرجات گواهينامه رانندگي شامل جدول انواع گواهينامه، پايه گواهينامه رانندگي، شناسه اطلاعات دارنده، مدت اعتبار، مشخصات راننده (كد ملي)، نام واحد صادركننده، امضاي مقام صادركننده، شماره و تاريخ صدور، عكس درخواست كننده، مهر واحد صدور و ساير مشخصات مرتبط با نوع گواهينامه حسب تشخيص راهنمايي و رانندگي مي باشد.
ماده 17 ـ هرگاه درخواست كننده گواهينامه رانندگي در آزمايش هاي مربوط موفق شود، گواهينامه رانندگي وي پس از رؤيت مدارك لازم صادر و به او تسليم خواهد شد. دارنده گواهينامه موظف است ظرف يك ماه پيش از پايان مهلت مقرر، براي تجديد، تمديد مدت اعتبار يا تعويض آن به گواهينامه معادل به راهنمايي و رانندگي مراجعه نمايد. راهنمايي و رانندگي هنگام تجديد، تمديد يا تعويض گواهينامه، ضمن دريافت گواهي سلامت جسمي و رواني از درخواست كننده، مي تواند آزمونهاي لازم را از وي به عمل آورد. مأموران راهنمايي و رانندگي و پليس راه موظفند هنگام بررسي گواهينامه رانندگان در صورتي كه تاريخ اعتبار آن سپري شده باشد، گواهينامه رانندگي را با ارايه رسيد اخذ و پس از اعمال قانون، گواهينامه ياد شده را براي تمديد يا تجديد به اداره مربوط ارسال نمايند. دارنده گواهينامه موظف است ظرف يك ماه با مراجعه به واحد مربوط براي دريافت گواهينامه رانندگي جديد اقدام نمايد.
تبصره 1 ـ دستورالعمل نحوه زمان بندي و ضوابط چگونگي انجام آزمونها تجديد، تمديد اعتبار و تجديد آزمون در صورت مردود شدن درخواست كننده توسط راهنمايي و رانندگي تهيه مي شود.
تبصره 2 ـ دريافت هرگونه خدمات مربوط به گواهينامه رانندگي منوط به ارايه مفاصاحساب تخلفات رانندگي فرد متقاضي مي باشد.
ماده 18 ـ در صورتي كه دارنده يك نوع گواهينامه بخواهد براي دريافت نوع ديگر گواهينامه اقدام نمايد، موظف است در آزمونهاي مربوط شركت كند. پس از قبول شدن، چنانچه گواهينامه قبلي پيش نياز دريافت گواهينامه مورد درخواست باشد، گواهينامه قبلي از درخواست كننده اخذ و گواهينامه جديد صادر و به وي تحويل مي شود.
ماده 19 ـ رانندگي با هر نوع تاكسي و وسايل نقليه عمومي در شهرها و وسايل نقليه عمومي جاده اي، علاوه بر گواهينامه رانندگي متناسب، حسب مورد نيازمند داشتن مجوز از شهرداري و يا دفترچه كار يا برگ صادر شده از سوي وزارت راه و شهرسازي مي باشد.
ماده 20 – در صورتي كه گواهينامه رانندگي مفقود شود يا از بين برود، دارنده آن مي تواند درخواست صدور المثنا نمايد، پس از احراز درستي ادعاي درخواست كننده و سپري شدن حداكثر دو ماه از زمان اعلام، گواهينامه المثنا صادر و به وي تسليم مي شود.
ماده 21 ـ در صورت فقدان گواهينامه در اثر حوادثي از قبيل آتش سوزي، سيل و زلزله با ارايه گواهي از مراجع ذي صلاح، گواهي موقت رانندگي براي مدت انتظار صادر مي شود.
ماده 22 ـ دارندگان گواهينامه هاي معتبر خارجي (اعم از ايرانيان يا خارجيان) مي توانند تا شش ماه پس از ورود، در ايران رانندگي نمايند. در صورت تمايل به ادامه رانندگي در ايران بايد نسبت به تبديل گواهينامه خارجي خود به گواهينامه ايراني اقدام نمايند.
ماده 23 ـ تبديل گواهينامه هاي رانندگي معتبر صادر شده از كشورهاي خارجي كه گواهينامه صادر شده از ايران در قلمرو سرزميني آنان براي رانندگي معتبر محسوب مي شود، با رؤيت ترجمه و اصل گواهينامه خارجي و ساير مدارك لازم و احراز سلامت جسمي و رواني درخواست كننده صورت مي پذيرد. در موارد ديگر تبديل گواهينامه هاي رانندگي با تأييد وزارتخانه هاي كشور و امور خارجه صورت مي پذيرد.
ماده 24 ـ مأموران سياسي و كنسولي و اعضاي سازمانهاي بين المللي مي توانند براي تبديل گواهينامه هاي خود مدارك مندرج در ماده (23) اين آيين نامه را حسب مورد از طريق وزارتخانه هاي امور خارجه و كشور به راهنمايي و رانندگي ارسال نمايند.
ماده 25 ـ صدور گواهينامه مجدد براي كساني كه گواهينامه رانندگي آنان توقيف شده باشد امكان پذير نيست و در صورت صادر شدن و تحويل از درجه اعتبار ساقط مي باشد و به وسيله راهنمايي و رانندگي اخذ و ابطال خواهد شد.
ماده 26 ـ راهنمايي و رانندگي موظف است در صورتي كه گواهينامه رانندگي اشتباه يا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهينامه صحيح صادر كند و به وي تحويل دهد.
ماده 27 ـ هرگاه دارنده گواهينامه يكي از شرايط پزشكي موضوع ماده (6) اين آيين نامه را از دست بدهد، موظف است ظرف يك ماه به راهنمايي و رانندگي مراجعه نمايد. راهنمايي و رانندگي دارنده گواهينامه را براي انجام معاينات و آزمايشهاي ضروري پزشكي به مراكز پزشكي مجاز معرفي مي نمايد. در صورت احراز عدم وجود شرايط و صلاحيت رانندگي توسط مراكز يـاد شده، گواهيـنامه از وي اخذ و ابطال مي شود. در صورت تقاضا، حسب مقررات گواهينامه متناسب با شرايط جسماني وي تعيين و پس از صدور به وي تسليم مي شود.
تبصره ـ در صورت كشف نقص عضو مؤثر از سوي مأموران راهنمايي و رانندگي و عدم قيد آن در گواهينامه رانندگي، گواهينامه رانندگي اخذ مي شود و تا زمان بررسي هاي پزشكي و اعلام امكان صدور گواهينامه مجدد، دارنده گواهينامه حق رانندگي ندارد.
ماده 28 ـ در صورت ارتكاب و تعدد تخلفات مهم و پرخطر رانندگي، بر اساس قانون رسيدگي به تخلفات رانندگي ـ مصوب 1389 ـ با راننده متخلف رفتار خواهد شد.
ماده 29 ـ نحوه، شرايط و تعيين مسئول صدور گواهينامه راهبران انواع وسايل حمل و نقل ريلي شهري و حومه، برابر دستورالعملي خواهد بود كه به تصويب شوراي عالي هماهنگي ترافيك شهرهاي كشور مي رسد.
ماده 30 ـ راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران مكلف است تا پايان برنامه پنجساله پنجم توسـعه جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1389 ـ نسبت به الكترونيكي نمودن خدمات صدور گواهينامه رانندگي اقدام نمايد. معاون اول رئيس جمهور ـ محمدرضا رحيمي
